ระบบนิเวศชะวากทะเลและหาดเลน
หลายคนอาจไม่คุ้นชื่อของระบบนิเวศนี้ โดยเฉพาะผู้ทีไม่ได้อยู่ในแวดวงทะเลและชายฝั่ง..คำว่าชะวากทะเล (Estuary) หมายถึงบริเวณที่มีการไหลลงของน้ำจืดจากแม่น้ำมาบรรจบพบกับน้ำทะเลของชายฝั่ง หรือที่เรามักคุ้นกันว่าเป็นบริเวณปากแม่น้ำนั่นเอง ระบบนิเวศแบบนี้มักพบในบริเวณชายฝั่งแบบกึ่งปิดหรือเป็นอ่าวชายฝั่งที่มีการไหลลงของแม่น้ำลำคลองซึ่งบริเวณที่เป็นหาดเลนหรือหาดโคลนมักมีพื้นท้องทะเลที่มีความลาดชันน้อย เมื่อมวลน้ำที่ไหลมาจากแม่น้ำ ลำคลอง ที่พัดพาเอาตะกอนและอินทรียวัตถุจำนวนมากที่เกิดจากการชะล้างกัดเซาะหน้าดิน มาปะทะกับน้ำเค็มที่บริเวณปากน้ำและเกิดการชะลอตัวของกระแสน้ำ ทำให้ตะกอนที่พัดพามาด้วยจมตัวสะสมลงบริเวณปากย้ำและชายฝั่งด้านข้าง หากเป็นแม่น้ำขนาดใหญ่มักพบเป็นดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ เช่น ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขง
หลายคนอาจยังสงสัยว่าพื้นที่หาดโคลนว่างเปล่าที่กว้างขวางเหล่านี้จะเป็นระบบนิเวศได้อย่างไร…ต้องเป็นป่าชายเลนสิ จึงน่าจะเรียกว่าเป็นระบบนิเวศได้..
อันที่จริงระบบนิเวศชะวากทะเล และหาดเลนนั้นเป็นระบบนิเวศที่สำคัญยิ่งอีกระบบหนึ่ง จากการที่มีปริมาณสารอินทรีย์จำนวนมากตกทับถมกัน ซึ่งเป็นแหล่งอาหารสำคัญของสัตว์ทะเลหลายชนิดมที่มีบทบาทหน้าที่สำคัญต่อความอุดมสมบูรณ์ของแหล่งอาศัย แม้ความเป็นหาดเลนจะทำให้บริเวณนี้เป็นแหล่งอาศัยที่มีความเปลี่ยนแปลงอย่างรุนแรงของสิ่งแวดล้อม (Extreme Environment) แต่สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในบริเวณนี้ก็มีการปรับตัวให้สามารถอยู่อาศัยเติบโตและครอบครองแหล่งอาศัยแห่งนี้ไว้ได้
อย่างไรก็ตามพึงระลึกไว้เสมอว่า หาดเลนนั้นเป็นระบบนิเวศอีกระบบหนึ่งที่ไม่ใช่ป่าชายเลน ซึ่งหลายๆ ที่พยายามนำต้นไม้ป่าชายเลนไปปลูกบนหาดเลน เพราะคิดว่าการมีต้นไม้ย่อมดีกว่าเป็นพื้นที่ว่างเปล่า ซึ่งโดยส่วนใหญ่มักไม่ประสบความสำเร็จ หรือแม้จะประสบความสำเร็จมีต้นไม้รอดได้ ก็ไม่เป็นผลดีต่อระบบนิเวศ เพราะเราอาจสูญเสียอะไรอีกหลายๆ อย่างที่คาดไม่ถึง..
หากจะมีป่าชายเลนเกิดขึ้นก็ควรให้เป็นป่าที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติเมื่อสภาพพื้นที่มีความพร้อมต่อการเป็นป่าดีกว่าครับ คราวหน้าเราจะนำเรื่องประโยชน์และสิ่งมีชีวิตในหาดเลนมาให้อ่านกันเพลินๆ ครับ เรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกัน จะทำให้เราอยู่ร่วมกับธรรมชาติอย่างยั่งยืน..
ขอบคุณภาพถ่าย : www.siamensis.org
#ชะวากทะเล #หาดเลน #ระบบนิเวศทางทะเลและชายฝั่ง #มูลนิธิเอ็นไลฟ #EnliveFoundation #เพื่อความเป็นหนึ่งเดียวกันของสิ่งแวดล้อมและมนุษย์